Stali czytelnicy wiedzą, że jednym z najważniejszych dla mnie nieteologicznych powodów konieczności istnienia Kościoła na ziemi jest jego moralne nauczanie, z którym wedle moich doświadczeń nie może się równać żadna inna religia, ideologia, czy filozofia.
Nie będąc teologiem, nie zajmuję się dogmatycznymi dysputami i zostawiam je mądrzejszym, natomiast wpływ moralności katolickiej na dzieje świata fascynuje mnie od dawna i wpływ ten staram się pokazywać. Dlatego właśnie zabrałem się za “Prawidła życia chrześcijańskiego dla każdego stanu i wieku” – potężną i piękną księgę wydaną po raz pierwszy w 1911 roku, będącą esencją nauczania moralnego (i nie tylko) dla każdego, kto mógłby ją czytać. Tego nauczania, które przez wieki budowało naszą cywilizację i kulturę.
Poniżej znajdziesz 7 najważniejszych powodów, dla których prawidła te powinno się studiować i stale pogłębiać wiedzę na ich temat. Jeżeli nauczanie moralne Kościoła, żywoty świętych i pięknie wydane książki leżą w zakresie Twoich zainteresowań, powinieneś czytać dalej 🙂
1. Wydanie i estetyka
Dobra książka to taka, którą dobrze i chętnie się czyta, ale piękne wydanie to coś, co bez wydawania kilkuset złotych za edycje kolekcjonerskie zdarza się po prostu rzadko. W pozycjach drukowanych masowo siłą rzeczy nie trafiamy na potężne, twarde oprawy, czy grube kartki, nie wspominając o… obrazach malowanych specjalnie na potrzeby książki. “Prawidła chrześcijańskiego życia” wszystko to mają “w pakiecie”.
Księga wygląda jak uroczysty i starannie wybrany prezent, przez co zdobi biblioteczkę i przyciąga wzrok, a po otwarciu jej rozmiary sugerują niemałą wagę zawartych w środku treści. Wydanie, o którym teraz piszę przewidziane jest jako prezent dla nowożeńców i dzieci komunijnych, co odpowiada tak wyglądowi jak i treści – nauczanie o małżeństwie oraz okresie młodzieńczym i godności człowieka wchodzącego w dorosłe życie stanowią większą część “Prawideł…”. I na pewno taki prezent przyniesie więcej korzyści, niż płyty Miley Cyrus, czy kolejne 50 twarzy Greya.
Ale wygląd to nie wszystko, bo liczy się wnętrze. Jak to z nim jest?
2. Przedsoborowa treść
Jeśli tak jak ja interesujesz się tradycyjnym nauczaniem katolickim i dostrzegasz różnice pomiędzy nim a współczesnym, na pewno zainteresuje Cię fakt, iż “Prawidła…” zostały wydane w roku 1911 i trafiły do samego papieża św Piusa X – jednego z największych obrońców Tradycji i przeciwników modernizmu w Kościele.
Nie znajdziesz tu tak wiele tolerancji dla wszystkich słabości, pokus i wypaczeń, jak we współczesnych, popularnych “poradnikach życia”. Zamiast tego, na podstawie Biblii, teologicznych rozważań i żywotów świętych usłyszysz “tak, tak – nie, nie” i zrozumiesz, jak wiele wysiłku wymagało kiedyś życie zgodnie z katolickimi wymaganiami. Tym sposobem zrozumiesz, jak daleko odeszliśmy od prawideł dobrego życia i jak wiele mamy do nadrobienia. Ale nie będzie to odkrycie przytłaczające, bo jak na dobry “poradnik” przystało, “Prawidła…” nauczą Cię też jak dochodzić do perfekcji. Jednym ze sposobów na to będzie nauka na przykładach, czyli…
3. Żywoty świętych i przykłady z ich życia
O świętych napiszę z pewnością jeszcze niejeden tekst, bowiem ich “biografie” dają korzyści o wiele większe i daleko idące, niż mogłoby się wydawać. Studiowanie żywotów duchowej elity tego świata pozwala poznać czasy, w których żyli, zrozumieć praktyczne oblicze katolickiego nauczania, poznać wzorce postępowania w codziennym życiu i wiele innych.
“Prawidła życia chrześcijańskiego” opierają się na żywotach świętych, którzy w różnych stanach, czasach i sytuacjach życiowych trzymali się wytrwale nauczania Kościoła i nie odpuścili aż do końca.
Owszem, ci święci pochodzą nieraz z bardzo odległych epok, ale powszechne sytuacje życiowe nie różnią się tak bardzo od nam współczesnych. Człowiek zdradzony, śmiertelnie chory, biedny czy prześladowany reaguje podobnie tak w X wieku jak i dzisiaj. Zasady życia katolickiego również działać mogły tak wtedy jak i dziś, czy jutro. Wiedza o tym, jak w danej sytuacji zachowali się ludzie stawiani nam za wzór cnót jest nieoceniona, jak rada idealnego przyjaciela, który już to wszystko przeszedł i może powiedzieć, co warto było zrobić.
4. Biblijne i teologiczne wskazówki dla każdego stanu i wieku
Trudno byłoby nazywać coś nauczaniem katolickim, gdyby nie miało ono oparcia w Biblii i teologii. Rozumiał to autor “Prawideł…” pokazując i tłumacząc biblijne źródło przytaczanych przez siebie nauk. To gratka dla każdego żywo zainteresowanego Pismem Świętym, bo w praktyce pokazuje, jak formowane są katolickie zasady życia, skąd je wzięto i jak głęboko zakorzenione są w Objawieniu.
W połączeniu z fragmentami żywotów świętych, które pokażą praktyczne zastosowania moralnych nauk z Prawideł, dostajemy podręcznik teorii i praktyki życia katolickiego, który faktycznie może być “przewodnikiem do Nieba”. A dobry przewodnik nie tylko prowadzi, ale też uczy o tym, co widać po drodze, dzięki czemu z podróży poza samymi widokami przywozimy też wiedzę i zrozumienie kontekstu.
5. Moralny kompas indywidualny dla każdego stanu
Hierarchiczność, duży nacisk na posłuszeństwo i wzajemną podległość to jedne ze znaków rozpoznawczych tradycyjnego nauczania katolickiego. Król nie ma kompetencji papieża, biskup nie zawiaduje wojskiem, dzieci nie mogą rządzić rodzicami, chłop nie walczy na wojnie, bo to domena rycerza, który z kolei nie pracuje w polu.
Mimo, że w 1911 roku autor “Prawideł…” nie pisał o tym w ten sposób, miał pełną świadomość, że każdy stan społeczny i każdy etap życia ma swoje cechy charakterystyczne, swoje prawa i obowiązki. Właśnie dlatego tak ważne jest, by poznawać zasady życia katolickiego dopasowane do swojej sytuacji. Ogólne zasady, takie jak 10 przykazań, znane są każdemu katolikowi, ale życie codzienne nie zawsze jest na tyle proste, by bezbłędnie podejmować decyzje i wiedzieć, jak się zachowywać. Dlatego odniesienie nauczania Kościoła do konkretnego stanu niezbędne jest, by każdy mógł odnaleźć się w zastanej sytuacji i podjąć kroki, które w niej konkretnie będą zasadne.
6. Skupienie na obowiązkach i wyzwaniach, zamiast tylko poklepywania po główce
Mimo wszystkich dobrodziejstw psychologii, nietrudno zauważyć, że ze względu na cel poprawienia nastroju i ogólnego funkcjonowania psychiki skupia się ona na “poklepywaniu po plecach”. Dodaje otuchy, pokazuje że można inaczej, przypomina Ci, że zasługujesz na miłość i dobro, rozwiązuje problemy. Nie brak tego też w Kościele. Ale życie, szczególnie katolickie, to nie tylko prawa i dążenie do poprawy własnego samopoczucia. Katolicyzm rozumie, że nie ma praw bez obowiązków, a obowiązków bez praw.
“Prawidła życia chrześcijańskiego” dają sporą dawkę informacji o obowiązkach i konieczności sprostania wyzwaniom, bo oczekiwanie wspaniałego życia z zerowym wkładem własnym nie jest ani mądre, ani katolickie. Jest to jedna z rzeczy, które w tradycyjnym, “twardym” nauczaniu Kościoła podobają mi się najbardziej – sprowadzanie na ziemię tych, którzy oczekiwaliby sukcesów bez wysiłku, dobrobytu bez pracy, czy szczęśliwej rodziny bez wyrzeczeń.
Czytając “Prawidła…” poczujesz metaforyczny kubeł zimnej wody spowodowany wymaganiami, jakie codziennie stawia przed nami Kościół, ale też zobaczysz na przykładzie świętych (a później i swoim), że efekty zawsze są tego warte.
7. Ostrzeżenia i gotowe rozwiązania potencjalnych problemów
Jak wspomniałem, nie ma praw bez obowiązków, ale też obowiązków bez praw – tak też jest w Prawidłach. Żeby nie było nam za ciężko, autor przygotowuje całkiem spory wykaz potencjalnych problemów, jakie mogą czaić się za rogiem w różnych momentach życia. Z Prawideł dowiadujemy się, co może być nie tak i jak sobie z tym poradzić. Wyzwań bowiem często jest więcej, niż łatwych przyjemności, a tak poważne problemy jak śmiertelna choroba, zdrada czy śmierć najbliższych wymagają porady z zewnątrz, choćby prostej i pozornie oczywistej.
Podsumowując…
Biblia jest lekturą fascynującą, ale ze względu na objętość i ilość wiedzy potrzebnej do jej kompleksowego zrozumienia nie stanowi “pigułki wiedzy” w kwestii moralności, czy wiary. Żeby nią żyć, potrzebne są objaśnienia, skróty, dokładne nakazy i zakazy obowiązujące w życiu katolika. Jednym z takich właśnie kompleksowych poradników są “Prawidła życia chrześcijańskiego” i tak powinny być traktowane. Nie tylko jako pięknie wydana księga kurząca się na półce, ale podręcznik do czytania i analizowania, a finalnie – wdrażania w życie.
